Kiedy patrzymy na słońce przenikające przez kolorowe szybki w zabytkowych oknach kościołów czy eleganckich rezydencji, rzadko myślimy o trudzie ich powstania. Za tymi dziełami stoi konkretny rzemieślnik, łączący duszę artysty z precyzją inżyniera. Witrażownik to zawód dla osób cierpliwych, posiadających zmysł estetyczny i gotowych na pracę manualną. Choć wymaga on sporej wiedzy technicznej i wprawy, daje unikalną satysfakcję z tworzenia rzeczy trwałych i pięknych. Jak wygląda ta praca od kulis i jakie daje perspektywy na przyszłość?
Witrażownik wykonuje zawód o charakterze artystyczno-usługowym. Jego głównym zadaniem jest stworzenie ozdobnego wypełnienia okna lub innego elementu dekoracyjnego z kawałków kolorowego szkła. Cały proces rozpoczyna się od projektu, który rzemieślnik może stworzyć samodzielnie lub otrzymać od zewnętrznego projektanta. Kluczowym etapem jest przygotowanie szablonów z brystolu, na podstawie których wycina się poszczególne fragmenty szkła. Warto zaznaczyć, że specjalista ten nie tylko łączy gotowe elementy. Często zajmuje się również barwieniem szkła, malując je przezroczystymi farbami i wypalając w piecach, aby uzyskać pożądany efekt artystyczny.
Kiedy szklane elementy są już przygotowane, następuje etap ich łączenia. Witrażownik wykonuje ołowiane obramowania w kształcie litery „H”, w które wsuwa krawędzie szkła. Miejsca zetknięcia tych ołowianych listew muszą zostać trwale połączone poprzez lutowanie. Aby całość była stabilna i szczelna, wolne przestrzenie wypełnia się specjalną masą płynną lub kitem szklarskim. Tak przygotowane kwatery obsadza się w ramki, zazwyczaj prostokątne, a następnie montuje między żelaznymi sztabami. Ostatnim krokiem jest osadzenie witrażu w ramie drewnianej lub metalowej w otworze okiennym. Całe piękno tego rzemiosła tkwi w grze kolorów oraz graficznym rysunku ołowianych łączeń.
W swojej codziennej pracy rzemieślnik wykorzystuje szereg specjalistycznych narzędzi. Do podstawowego wyposażenia należą noże olejowe do cięcia szkła, łamacze, szczypce oraz cyrkle. Niezbędne są również urządzenia do obróbki krawędzi, takie jak szlifierki z kamieniami szlifierskimi. Proces łączenia wymaga użycia lutownic i grotów, a etapy zdobienia – pieców do wypału szkła (np. ceramicznych czy mufowych). Praca wykonywana jest zazwyczaj w zamkniętych pracowniach, które muszą posiadać dobrą wentylację ze względu na opary chemiczne powstające podczas lutowania czy stosowania odczynników.
Osoby zastanawiające się nad wyborem tego zawodu z pewnością interesuje, kto jest odbiorcą takich usług. Tradycyjnie głównymi zleceniodawcami witrażowników pozostają kościoły, zamawiające duże realizacje okienne. Jednak rynek ten ewoluuje. Dużą popularnością cieszą się obecnie abażury do lamp oraz mniejsze formy witrażowe montowane w drzwiach lub oknach domów prywatnych. Witrażownik zajmuje się nie tylko tworzeniem nowych dzieł, ale także renowacją i konserwacją tych już istniejących, co znacznie poszerza zakres potencjalnych zleceń. Część prac montażowych wykonuje się bezpośrednio u klienta, często na wysokościach.
Praca ta, mimo artystycznego charakteru, jest zajęciem fizycznym o średnim stopniu ciężkości. Od kandydata wymaga się przede wszystkim sprawnego wzroku, w tym umiejętności rozróżniania barw i ich odcieni oraz widzenia stereoskopowego. Niezbędna jest ogólna sprawność fizyczna, zręczność palców i brak lęku wysokości, co jest kluczowe przy montażu. Witrażownik musi być też osobą dokładną, cierpliwą i posiadającą wyobraźnię przestrzenną. Istnieją jednak przeciwwskazania do wykonywania tego zawodu, takie jak alergie, choroby układu oddechowego czy schorzenia ograniczające ruchomość rąk, co wiąże się z pracą w wymuszonej pozycji i kontaktem z substancjami chemicznymi.
Aby zostać witrażownikiem, można wybrać jedną z kilku dróg kształcenia. Pracodawcy często preferują absolwentów szkół branżowych I stopnia w zawodach pokrewnych (np. operator urządzeń przemysłu szklarskiego) lub liceów plastycznych ze specjalizacją witraż. Możliwe jest także przyuczenie do zawodu bezpośrednio w zakładzie rzemieślniczym. System rzemieślniczy oferuje jasną ścieżkę awansu: od ucznia, przez czeladnika, aż po stopień mistrza, potwierdzany egzaminami w Izbach Rzemieślniczych. Posiadanie tytułu mistrza umożliwia nie tylko samodzielną pracę, ale także szkolenie kolejnych adeptów sztuki witrażowniczej.
Analizy rynku pracy z 2018 roku klasyfikują zawód witrażownika jako profesję zrównoważoną. Oznacza to, że liczba wolnych miejsc pracy jest zbliżona do liczby osób szukających zatrudnienia. Głównym miejscem pracy są zakłady rzemieślnicze, ale wielu witrażowników decyduje się na założenie własnej działalności gospodarczej. Doświadczony pracownik może liczyć na rozwój kariery – od stanowiska pomocnika do samodzielnego specjalisty. Możliwe jest też poszerzanie kompetencji o techniki renowacji, co zwiększa konkurencyjność na rynku. Praca odbywa się zazwyczaj w systemie jednozmianowym, co sprzyja stabilizacji.
Aspekt finansowy jest istotnym elementem wyboru ścieżki zawodowej. Według danych z 2018 roku, wynagrodzenia w tym zawodzie są zróżnicowane i zależą od doświadczenia oraz umiejętności. Osoba początkująca mogła liczyć na zarobki rzędu 2500 zł brutto, podczas gdy doświadczony mistrz w zawodzie osiągał pułap około 6000 zł brutto miesięcznie. Na wysokość pensji wpływa również lokalizacja zakładu, wielkość aglomeracji oraz zakres obowiązków – od prostych prac warsztatowych po skomplikowane projekty artystyczne.
Witrażownik to zawód z wielowiekową tradycją, który wciąż znajduje swoje miejsce na współczesnym rynku pracy. Łączy w sobie elementy pracy fizycznej, rzemiosła i sztuki. Choć wiąże się z pewnymi zagrożeniami, takimi jak kontakt z ołowiem czy ostrym szkłem, oferuje stabilne zatrudnienie dla wykwalifikowanych specjalistów. Dla osób o zdolnościach manualnych i artystycznych duszach może być to sposób na życie, który pozwala zostawić po sobie trwały, kolorowy ślad w architekturze i wnętrzach.
poleca:
